Trong tố tụng hình sự, công tác thi hành án hình sự đóng vai trò rất quan trọng, đây là khâu cuối cùng của quá trình giải quyết vụ án hình sự, đảm bảo các bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật được thi hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Hiến pháp 2013 quy định: "Bản án, quyết định của Toà án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành". 

Năm 2022, để nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong công tác thi hành án hình sự, Viện KSND thị xã Hoàng Mai bám sát hệ thống chỉ tiêu nghiệp vụ, kế hoạch công tác năm và hướng dẫn của Viện KSND tỉnh Nghệ An, đồng thời căn cứ tình hình chung của đơn vị, xây dựng chương trình công tác thi hành án hình sự cụ thể, chặt chẽ, phù hợp, đồng thời bố trí cán bộ, kiểm sát viên có năng lực đảm nhiệm khâu công tác, từ đó yêu cầu bộ phận hoàn thành đạt và vượt các chỉ tiêu nghiệp vụ có liên quan. Dưới sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo đơn vị, bộ phận đã bám sát chương trình công tác, nhanh chóng triển khai các phương pháp kiểm sát phù hợp như: theo dõi, nắm chắc số liệu người phải thi hành án, ủy thác thi hành án cũng như việc tổ chức đưa người bị kết án đã có quyết định thi hành đi chấp hành bản án đảm bảo đúng thời hạn, đúng người, đúng pháp luật; thường xuyên rà soát số bị án tại ngoại chưa thi hành, xác minh một số bị án khi thấy cần thiết; chú trọng và tăng cường công tác kiểm sát thi hành án phạt tù treo, cải tạo không giam giữ tại các xã/phường và công tác ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo và giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ của Tòa án,... 

Hình ảnh Kiểm sát viên nghiên cứu hồ sơ đề nghị xét giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ và rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo

Quý I năm 2022, qua công tác kiểm sát hồ sơ và tham gia phiên họp đề nghị rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo và giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ tại Tòa án, Viện KSND thị xã Hoàng Mai đã phát hiện nhiều vi phạm, trong đó một số vi phạm điển hình như:

Thứ nhất, UBND phường áp dụng pháp luật không chính xác khi lập biên bản họp xét duyệt, theo đó UBND phường vẫn căn cứ thông tư 08/2012/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC ngày 14/8/2012 về hướng dẫn rút ngắn thời gian thử thách án treo và Thông tư liên tịch sô 09/2012/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC ngày 16/8/2012 hướng dẫn giảm, miễn thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ và miễn chấp hành thời hạn cấm cư trú, quản chế còn lại khi các thông tư liên tịch trên đã hết hiệu lực thi hành và được thay thế bởi các Thông tư liên tịch số 03/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 11/10/2021 và 04/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 11/10/2021 có hiệu lực thi hành từ ngày 26/11/2021.

Thứ hai, trong thời gian đã chấp hành án, UBND phường đều có nhận xét, đánh giá chung trong tất cả các tháng đã chấp hành của các bị án là "chưa tích cực tham gia lao động, học tập" tuy nhiên vẫn lập hồ sơ đề nghị Tòa án xem xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ và rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo đối với bị án là vi phạm khoản 1 Điều 89 và khoản 1 Điều 102 Luật thi hành án hình sự.

Thứ ba, hồ sơ thể hiện thời điểm bị án làm đơn đề nghị xét giảm sau thời điểm Cơ quan thi hành án hình sự có công văn đề nghị Tòa án xem xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ và rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo, vi phạm quy định về quy trình lập hồ sơ xét giảm theo khoản 2, khoản 3 Điều 90; khoản 2, khoản 3 Điều 103 Luật thi hành án hình sự.

Kiến nghị của Viện KSND thị xã Hoàng Mai

Nguyên nhân dẫn đến những vi phạm trên xuất phát từ trách nhiệm của cả UBND phường và Cơ quan thi hành án hình sự, một mặt do công tác rà soát người đủ điều kiện rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo và giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ để báo cáo Cơ quan thi hành án hình sự Công an thị xã Hoàng Mai lập hồ sơ đề nghị xét giảm của UBND phường chưa chính xác; mặt khác, trách nhiệm trong công tác thẩm định, lập hồ sơ đề nghị của Cơ quan thi hành án hình sự vi phạm, thiếu sót, dẫn đến Cơ quan thi hành án hình sự vẫn tiến hành lập hồ sơ đề nghị đối với trường hợp không đủ điều kiện để lập hồ sơ giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ và rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo. Nhằm nâng cao chất lượng công tác thi hành án hình sự, vừa qua, Viện KSND thị xã Hoàng Mai đã ban hành 02 kiến nghị yêu cầu Cơ quan thi hành án hình sự và UBND phường khắc phục vi phạm những vi phạm trên.

Hiện nay, thực hiện Chỉ thị công tác số 01/CT-VKSNDTC ngày 27/12/2021 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Vụ 8 Viện kiểm sát nhân dân tối cao đang tiến hành rà soát, sửa đổi, bổ sung Quy chế 501 ngày 12/12/2017 về công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự, đảm bảo phù hợp với những quy định mới của Luật thi hành án hình sự năm 2019 và các văn bản pháp luật liên quan. Quy chế được sửa đổi, bổ sung sẽ tạo cơ sở nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong công tác thi hành án hình sự trong toàn ngành kiểm sát nhân dân./.

Nguyễn Thị Thanh Huyền

VKSND thị xã Hoàng Mai