Thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân theo quy định của pháp luật, thông qua công tác kiểm sát việc thụ lý, giải quyết vụ án “Tranh chấp hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp” do Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An thụ lý theo Thông báo thụ lý vụ án số 05/2023/TLST-KDTM ngày 10/5/2023, giữa:

Nguyên đơn: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, địa chỉ: Số 198 phường Lý Thái Tổ, đường Trần Quang Khải, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội và Bị đơn: Bà Phạm Thị V; địa chỉ: xóm 8, xã Nghi Phú, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.

Nội dung vụ án như sau:

Theo đơn khởi kiện của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (gọi tắt là Ngân hàng Vietcombank): Bà Phạm Thị V và Ngân hàng  Vietcombank đã ký kết Hợp đồng cho vay từng lần ngắn hạn số 215TN17/HĐ-NAN-PGD2 ngày 31/3/2017 và Hợp đồng thế chấp và Phụ lục HĐTC số 01/PL/29BT14/NHNT, số tiền  nhận nợ là: 1.700.000.000 đồng. Tài sản đảm bảo cho khoản vay là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất tại thửa số 25, tờ bản đồ số 17, diện tích 775,80 m² tại xóm 8, xã Nghi Phú (nay là phường Nghi Phú), thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An mang tên bà Phạm Thị V. Quá trình thực hiện hợp đồng, bà V vi phạm nghĩa vụ trả nợ nên Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam tiến hành khởi kiện yêu cầu bà V thanh toán số tiền nợ, trường hợp bà V không thanh toán hoặc thanh toán không đầy đủ thì đề nghị xử lý tài sản thế chấp. Quá trình giải quyết vụ án, Bà Phạm Thị T (em bà V) - người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nêu trên, tuyên hợp đồng thế chấp vô hiệu.

Viện KSND tỉnh Nghệ An thấy rằng:

Nguồn gốc thửa đất 25, tờ bản đồ số 17, diện tích 775,80 m² tại xóm 8, xã Nghi Phú (nay là phường Nghi Phú), thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An là của vợ chồng ông Phạm Văn T và bà Nguyễn Thị S (cha mẹ bà Phạm Thị V), ông T và bà S chết không để lại di chúc. Ông T, bà S có 03 người con đẻ gồm bà Phạm Thị V, bà Phạm Thị T và một người em gái đã mất; có 01 người con nuôi là ông Nguyễn Thế Đ. Sau khi bà S mất, ngày 28/3/2011, gia đình đã tổ chức họp mặt để phân chia di sản thừa kế, trong đó dành 40m² để xây dựng nhà thờ tự, bà Phạm Thị T được hưởng 127m², bà Phạm Thị V được hưởng 255,2m²; ông Nguyễn Đức T được hưởng 100m²; trừ diện tích một con đường đông tây rộng 2,4m diện tích 85m², phía Bắc con đường đã có nhà thờ Nguyện của Giáo họ diện tích 168m² xây dựng từ năm 1995 (cha mẹ bà V đã bán cho Giáo họ với giá 19.000.000 đồng, có giấy chuyển nhượng kèm theo). Văn bản phân chia thừa kế này được UBND xã Nghi Phú (nay là phường Nghi Phú) xác nhận ngày 29/3/2011.

Mặc dù đã có văn bản phân chia thừa kế ngày 28/3/2011, nhưng bà Phạm Thị V đã tự mình lập một Văn bản phân chia thừa kế khác và giả mạo chữ ký của bà Phạm Thị T với nội dung bà T đồng ý chuyển toàn bộ quyền thừa kế quyền sử dụng đối với thửa đất số 25, tờ bản đồ số 27  cho bà V. Văn bản phân chia thừa kế đã được UBND xã Nghi Phú (nay là phường Nghi Phú) chứng thực ngày 22/6/2011. UBND thành phố Vinh căn cứ vào Văn bản phân chia thừa kế ngày 22/6/2011 do bà V cung cấp để cấp GCNQSDĐ số BS 196840 ngày 05/6/2014 cho bà Phạm Thị V đối với thửa đất số 25, tờ bản đồ số 27, diện tích 775,80 m² tại xóm 8, xã Nghi Phú (nay là phường Nghi Phú), thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Quá trình giải quyết vụ án, bà V và bà T đều thừa nhận, chữ ký tên “Phạm Thị T” tại Văn bản phân chia thừa kế ngày 22/6/2011 là do bà V tự ký, bà T không ký và không biết văn bản phân chia thừa kế này.

Kết luận giám định số 38 ngày 04/10/2024 của Phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Nghệ An kết luận: Chữ ký “T”, chữ viết “Phạm Thị T” dưới mục những người thừa kế  trên “văn bản phân chia di sản thừa kế ” ký hiệu A so với chữ ký, chữ viết của Phạm Thị T trên các tài liệu mẫu so sánh ký hiệu từ M1 đến M12 không phải do cùng một người ký, viết ra.

Như vậy, tại thời điểm lập văn bản phân chia thừa kế ngày 22/6/2011 làm căn cứ để cấp đổi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì bà Phạm Thị T không tham gia xác lập văn bản trên, không ký, điểm chỉ trước mặt người chứng thực. Tuy nhiên, ngày 22/6/2011 UBND xã Nghi Phú (nay là phường Nghi Phú), TP Vinh (do ông Phó Chủ tịch ký) đã thực hiện các thủ tục chứng thực đối với Văn bản phân chia di sản thừa kế giữa bà Phạm Thị V và bà Phạm Thị T, trong đó xác nhận “những người thừa kế đã đọc văn bản phân chia di sản thừa kế, đã đồng ý toàn bộ nội dung ghi trong văn bản và đã ký, điểm chỉ vào văn bản này trước sự có mặt của tôi” là vi phạm quy định tại  Điều 11; Điều 52 Nghị định 75/2000/NĐ-CP ngày 08/12/2000 của Chính phủ về công chứng, chứng thực. 

Do UBND phường Nghi Phú (thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) vi phạm trình tự, thủ tục chứng thực Văn bản phân chia di sản thừa kế như trên dẫn đến việc UBND thành phố Vinh cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không đúng quy định của pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà Phạm Thị T và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam; vụ án kéo dài việc giải quyết từ năm 2022 đến nay.

Để phòng ngừa, khắc phục các vi phạm trong công tác chứng thực, bảo đảm tính đúng đắn trong hoạt động của cơ quan Nhà nước, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An đã ban hành Kiến nghị đến đồng chí Chủ tịch UBND phường Nghi Phú (thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) chỉ đạo khắc phục vi phạm và thực hiện một số biện pháp phòng ngừa như sau: Tổ chức kiểm điểm và rút kinh nghiệm đối với vi phạm; Quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc Nghị định số 23/2015/NĐ-CP ngày 16/02/2015 của Chính phủ; Thông tư số 01/2020/TT-BTP ngày 03/3/2020 của Bộ Tư pháp; Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc nội dung Bộ luật dân sự năm 2015, Luật đất đai năm 2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành;

Sau khi nhận được Kiến nghị của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An,  UBND thành phố Vinh đã có văn bản số 686/UBND-TP về việc khắc phục, phòng ngừa vi phạm pháp luật trong công tác chứng thực theo kiến nghị của VKSND tỉnh Nghệ An gửi Chủ tịch UBND các phường, xã trên địa bàn. UBND xã Nghi Phú đã có Báo cáo số 69/BC-UBND về việc thực hiện kiến nghị của VKSND tỉnh Nghệ An, theo đó UBND xã Nghi Phú đã tổ chức rút kinh nghiệm, chấn chỉnh công tác chứng thực theo quy định pháp luật và tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của các cá nhân để xẩy ra sai phạm.

Việc kịp thời phát hiện, kiến nghị khắc phục những sơ hở, thiếu sót trong công tác quản lý của các cơ quan, tổ chức hữu quan không những khẳng định được vị trí, vai trò của Viện KSND trong quá trình thực hiện chức năng công tác kiểm sát mà còn đã góp phần giúp cho các Cơ quan Nhà nước phòng ngừa được vi phạm pháp luật xảy ra, thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ được giao, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân./.

                                                                                 Tổ tuyên truyền - Phòng 10

Viện KSND tỉnh Nghệ An