Công tác tiếp nhận, phân loại đơn khiếu nại, tố cáo là giai đoạn đầu tiên của hoạt động giải quyết và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp. Làm tốt công tác phân loại đơn khiếu nại, tố cáo sẽ giúp nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp, từ đó góp phần bảo vệ, khôi phục các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, xử lý kịp thời các vi phạm pháp luật, đảm bảo quyền của nhân dân, khắc phục được những lệch lạc, sai lầm của cán bộ, công chức.

Thời gian qua công tác tiếp nhận, phân loại, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp tại VKS hai cấp tỉnh Nghệ An đã có nhiều chuyển biến tích cực, hiệu quả công tác ngày càng được nâng cao. Qua đó đã kịp thời giải quyết đúng quy định các KNTC, kiến nghị, phản ánh của công dân, không để xảy ra tình huống phức tạp; góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, qua theo dõi hoạt động phân loại, giải quyết đơn, đơn vị nhận thấy vẫn còn những trường hợp sai sót do nhận thức chưa đúng về đơn trong hoạt động tư pháp, đơn trong hoạt động hành chính nhà nước, đơn trong Đảng; chưa phân biệt chính xác giữa đơn khiếu nại và đơn kiến nghị phản ánh; giữa đơn khiếu nại, tố cáo và đơn tố giác về tội phạm… dẫn đến việc không thụ lý hoặc thụ lý, kiểm sát và giải quyết khiếu nại, tố cáo không đúng quy định của pháp luật. Có trường hợp đơn tố cáo nặc danh nhưng rõ tên, địa chỉ người bị tố cáo nhưng lại xếp lưu đơn; khi chuyển đơn cho cơ quan có thẩm quyền không chuyển bản chính mà chuyển bản phô tô; đơn thuộc thẩm quyền của cơ quan khác nhưng chỉ căn cứ vào tiêu đề “tố cáo” để phân loại mà không căn cứ vào nội dung nên nhầm lẫn về thẩm quyền; khi phân loại đơn còn căn cứ vào Quy chế 51/2016/QĐ-VKSNDTC-V12 (đã hết hiệu lực và được thay thế bằng Quy chế 222/Q VKSTC ngày 22/6/2023).

Qua thực tiễn công tác tiếp nhận, phân loại, giải quyết và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp trên địa bàn tỉnh, đơn vị Thanh tra - Khiếu tố rút ra một số kinh nghiệm và giải pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tiếp nhận, phân loại, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân như sau:

- Việc tiếp nhận, phân loại và giải quyết đơn phải kịp thời, chính xác. Đây là bước rất quan trọng trong khâu công tác này, bởi nếu đơn được tiếp nhận kịp thời, việc phân loại xử lý chính xác sẽ là tiền đề và có tính chất quyết định cho việc giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo đúng hay không đúng theo quy định. Việc tiếp nhận đơn phải được thực hiện theo quy định tại Điều 8 Quy chế tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp (ban hành kèm theo Quyết định số 222 ngày 22/6/2023 của VKSND tối cao) (viết tắt là Quy chế 222). Sau khi tiếp nhận đơn, căn cứ vào nội dung đơn và đối chiếu với các quy định của pháp luật để phân loại theo quy định tại Điều 9 Quy chế 222 và Hướng dẫn 13/HD-VKSTC ngày 11/6/2024 của VKSND tối cao. Cụ thể như sau: Phân loại theo thẩm quyền (Gồm: Đơn thuộc thẩm quyền giải quyết; đơn thuộc thẩm quyền kiểm sát việc giải quyết; đơn không thuộc thẩm quyền giải quyết và kiểm sát việc giải quyết); Phân loại theo điều kiện thụ lý (Gồm: Đơn đủ điều kiện thụ lý, đơn chưa đủ hoặc không đủ điều kiện thụ lý); Phân loại theo nội dung (Gồm: Đơn khiếu nại, tố cáo, đề nghị, kiến nghị, phản ánh, yêu cầu). Khi xử lý đơn, cần đối chiếu với các quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo, các văn bản hướng dẫn của ngành, quy định tại Điều 9 Quy chế 222 và Hướng dẫn 13/HD-VKSTC ngày 11/6/2024 của VKSND tối cao để xác định chính xác loại đơn là khiếu nại, tố cáo hay đề nghị, phản ánh, trên cơ sở đó có đề xuất, xử lý, chuyển đơn đến đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết, theo dõi chặt chẽ, thường xuyên rà soát, đôn đốc các Cơ quan tư pháp giải quyết, trả lời cho công dân và thông báo kết quả giải quyết cho Viện kiểm sát.

- Cán bộ, Kiểm sát viên được giao nhiệm vụ tiếp nhận, phân loại, giải quyết đơn cần phải nâng cao trách nhiệm đối với công việc được giao nhằm đảm bảo mang lại hiệu quả cao nhất. Thường xuyên cập nhật quy định pháp luật mới để áp dụng kịp thời trong quá trình giải quyết, kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Đồng thời, không ngừng nâng cao tinh thần học hỏi đồng nghiệp qua kinh nghiệm thực tế, trao dồi kiến thức pháp luật chung, các quy định, Hướng dẫn, Quy chế riêng của ngành và cập nhật các văn bản liên quan để áp dụng vào giải quyết công việc. Trường hợp có khó khăn, vướng mắc thì cần trao đổi nghiệp vụ hoặc đề nghị cấp trên hướng dẫn.

- Cán bộ làm công tác kiểm sát giải quyết đơn khiếu nại tố cáo trong hoạt động tư pháp phải có kiến thức hiểu biết về chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, tổ chức; hiểu rõ các quy định của pháp luật về tố tụng hình sự, dân sự, hành chính...phải phân biệt được chính xác là đơn khiếu nại, đơn tố cáo, đơn tố giác, hay đơn đề nghị, kiến nghị phản ánh bởi nếu không xác định được chính xác sẽ dẫn đến việc phân loại và giải quyết không đúng trình tự, thủ tục, không đúng thẩm quyền...

- Khi nghiên cứu nội dung đơn chủ yếu phải đi sâu về nội dung trình bày trong đơn và các tài liệu gửi kèm theo. Đây là công việc đòi hỏi phải hết sức cẩn thận và kỹ càng theo trình tự: đọc và tóm tắt nội dung; ghi chép, đánh dấu nội dung quan trọng. Giai đoạn này phải xác định cho được những vấn đề: Nội dung đơn đề cập vấn đề gì (Nếu trong đơn có nhiều nội dung, nhiều yêu cầu thì phải phân chia rạch ròi từng nội dung thuộc lĩnh vực nào và cơ quan nào giải quyết, đã giải quyết đến cấp nào của từng nội dung…..và cuối cùng rút ra vấn đề nào là mấu chốt được nêu trong đơn yêu cầu), loại đơn là đơn khiếu nại, đơn tố cáo hay kiến nghị, phản ánh.

- Để phân loại đơn chính xác, cần phải đọc kỹ đơn, xác định nội dung, mục đích, yêu cầu của người viết đơn, tuyệt đối không tiến hành phân loại chỉ căn cứ vào tiêu đề của đơn. Trường hợp khi phân loại đơn mà tiêu đề của đơn lại không thống nhất với nội dung của đơn: Nếu tiêu đề của đơn là “Đơn tố cáo” nhưng thực chất nội dung là khiếu nại thì giải quyết theo trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại và nếu tiêu đề của đơn là “Đơn khiếu nại” nhưng nội dung thực chất là tố cáo thì giải quyết theo trình tự, thủ tục của giải quyết tố cáo.

- Trong quá trình phân loại, giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo cần chú ý đến đối tượng của khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tố tụng. Không phải bất cứ khiếu nại, tố cáo nào liên quan đến công chức trong các ngành tư pháp cũng là khiếu nại, tố cáo về hoạt động tư pháp. Trong trường hợp công chức của cơ quan tư pháp mà không phải là người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, có hành vi bị khiếu nại, tố cáo hoặc người tiến hành tố tụng có hành vi vi phạm bị khiếu nại, tố cáo nhưng hành vi này không phải là hành vi tố tụng thì việc giải quyết khiếu nại, tố cáo được tiến hành theo quy định của Luật khiếu nại, Luật tố cáo.

Trên đây là một số kinh nghiệm và giải pháp rút ra từ thực tiễn công tác tiếp nhận, phân loại, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp của đơn vị Thanh tra- khiếu tố Viện KSND tỉnh Nghệ An. Trên cơ sở chức năng nhiệm vụ của mình, năm 2025, đơn vị Thanh tra- khiếu tố tiếp tục phát huy thực hiện tốt công tác tiếp công dân, kiểm sát và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp của mình nhằm đảm bảo và không ngừng phát huy quyền làm chủ của nhân dân, nâng cao được vị thế, vai trò và hình ảnh của người cán bộ kiểm sát trong lòng người dân, củng cố được niềm tin của người dân vào sự công bằng của pháp luật./.

   Tổ tuyên truyền Thanh tra-Khiếu tố