Qua thực tiễn công tác kiểm sát, Viện KSND huyện Anh Sơn nhận thấy trong thời gian qua, ngoài 02 khâu công tác đột phá mà Ngành xác định (Là công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính… và công tác ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong ngành Kiểm sát nhân dân), thì công tác thi hành án dân sự là lĩnh vực còn gặp nhiều khó khăn, phức tạp, do trực tiếp ảnh hưởng đến các quyền về tài sản, quyền sở hữu… mà các tranh chấp chủ yếu phát sinh từ mối quan hệ thân thiết như vợ chồng, bạn bè, người thân… do vậy trong quá trình tổ chức thực hiện các bản án, quyết định luôn phát sinh đơn khiếu nại, tố cáo, dẫn đến có nhiều vụ việc tồn đọng, kéo dài gây dư luận không tốt.

Do đó, trong năm 2024, ngoài chú trọng, quyết tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các khâu đột phá, Viện KSND huyện Anh Sơn rất quan tâm, chú trọng và xác định công tác Kiểm sát thi hành án dân sự là nhiệm vụ trọng tâm phải quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện, nhằm đảm bảo cho các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật hoặc chưa có hiệu lực nhưng phải thi hành ngay của Tòa án được thi hành đầy đủ kịp thời, đúng pháp luật; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Kết quả trong năm đơn vị đã đạt được một số kết quả nổi bật như ban hành được 02 kháng nghị, 05 Kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm đối với Chi cục THADS huyện Anh Sơn; 02 Kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm đối với Tòa án; 01 yêu cầu ra Quyết định cưỡng chế thi hành án; 02 yêu cầu tổ chức việc cưỡng chế thi hành án; 01 Kiến nghị phòng ngừa gửi đến đồng chí Chủ tịch UBND huyện Anh Sơn có biện pháp chỉ đạo đối với Ban chỉ đạo thi hành án dân sự, hành chính huyện; Tham mưu cho Thường trực Huyện ủy có biện pháp chỉ đạo giải quyết đối với các vụ việc tồn đọng, kéo dài…. Đạt được những kết quả nêu trên, ngoài công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tinh thần trách nhiệm, nỗ lực của cán bộ, Kiểm sát viên thì trong công tác này đơn vị đã thực hiện một số biện pháp sau:

1. Tăng cường công tác lãnh đạo chỉ đạo, phân công cán bộ và phối hợp với các cơ quan, ban ngành hữu quan.

Để thực hiện có chất lượng công tác này, ngay từ đầu năm đơn vị đã phân công 01 đồng chí Phó Viện trưởng phụ trách, 01 Kiểm sát viên có năng lực, kinh nghiệm cùng 01 Kiểm tra viên thực hiện, dưới sự chỉ đạo của đồng chí Viện trưởng. Ngoài ra trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của ngành, đơn vị cũng có các giải pháp nhằm nâng cao công tác phối hợp với các ban ngành hữu quan để tổ chức xác minh, kê biên, cưỡng chế… được thực hiện nghiêm túc, an toàn.

2. Tăng cường công tác trực tiếp xác minh những trường hợp chưa có điều kiện thi hành án

Hoạt động kiểm sát việc xác minh điều kiện thi hành án của Viện kiểm sát có vai trò rất quan trọng nhằm đảm bảo quyền, nghĩa vụ của người được thi hành án, người phải thi hành án, đảm bảo các quyết định, bản án của Tòa án được thi hành đầy đủ, kịp thời, đúng quy định của pháp luật. Do đó, đối với các hồ sơ xếp việc chưa có điều kiện thi hành án, định kỳ hằng tháng, Kiểm sát viên đều phối hợp với Chi cục THADS huyện Anh Sơn tiến hành đối chiếu trong đó thể hiện rõ việc phân loại các trường hợp chưa có điều kiện thuộc diện nào; nhân thân, hoàn cảnh và điều kiện kinh tế có thay đổi gì hay không? với mục đích để Kiểm sát viên nắm chắc hoàn cảnh, điều kiện của người phải thi hành án. Để việc xác minh điều kiện thi hành án được hiệu quả, tránh việc Chấp hành viên làm hình thức về mặt hồ sơ, do địa bàn rộng, số việc nhiều không thể trực tiếp xác minh hết các trường hợp nên Kiểm sát viên đã tham mưu cho Lãnh đạo Viện ban hành văn bản gửi Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, thị trấn để rà soát các trường hợp chưa có điều kiện thi hành theo danh sách Viện kiểm sát cung cấp, trên cơ sở báo cáo của UBND xã, thị trấn Viện kiểm sát sẽ trực tiếp xác minh đối với những trường hợp mà có căn cứ cho rằng việc phân loại chưa đảm bảo với thành phần tham gia phối hợp gồm lãnh đạo Uỷ ban nhân dân, Công an xã, thành viên Mặt trận tổ quốc xã và cán bộ Tư pháp. Cách làm trên đã đưa lại hiệu quả, tiết kiệm thời gian, công sức, mà lại đảm bảo tính chính xác và khách quan để có biện pháp yêu cầu cơ quan THADS thực hiện. Khắc phục được tình trạng cán bộ cấp xã ký khống hoặc xác nhận điều kiện thi hành án nhưng không biết rõ về người phải thi hành án, mặt khác còn tranh thủ được sự tác động của cán bộ ở địa phương đối với đối tượng thi hành án khi người phải thi hành án có tài sản để tiếp tục hoặc tự nguyện thi hành án. Trong năm 2024, Viện KSND huyện Anh Sơn đã trực tiếp xác minh 17 trường hợp Cơ quan THADS xếp vào diện chưa có điều kiện thi hành án, phát hiện 02 trường hợp có vi phạm nghiêm trọng và đã ban hành 02 Kháng nghị và 01 yêu cầu ra Quyết định cưỡng chế thi hành án... có 01 trường hợp sau khi Viện kiểm sát ban hành kháng nghị thì nghĩa vụ thi hành án đã được thi hành.

3. Có biện pháp tác động để giải quyết triệt để các việc thi hành án tồn đọng, kéo dài.

Trong thời gian qua, trên địa bàn huyện Anh Sơn phát sinh một số việc thi hành án dân sự mặc dù đã có Quyết định, Kế hoạch cưỡng chế nhưng không tổ chức thực hiện theo đúng kế hoạch, dẫn đến bản án của Tòa án có hiệu lực pháp luật nhưng không được thi hành nghiêm chỉnh, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bên được thi hành án và phát sinh các đơn khiếu nại, tố cáo (Các vụ việc này được đưa vào diện Ban Thường vụ Huyện ủy theo dõi và báo cáo tại các cuộc họp nội chính). Qua công tác kiểm sát thi hành án dân sự, trên cơ sở chức năng nhiệm vụ của ngành, Viện kiểm sát thường xuyên phối hợp, rà soát, đôn đốc Chi cục thi hành án dân sự có biện pháp giải quyết đối với những việc còn tồn đọng, kéo dài (ban hành 02 công văn đôn đốc, 01 yêu cầu; 01 Kiến nghị đến Ban chỉ đạo thi hành án dân sự huyện) nhưng vẫn chưa giải quyết được dứt điểm các vụ việc. Xác định nguyên nhân xảy ra tình trạng trên là do công tác chỉ đọa cũng như phối hợp của Chi cục THADS huyện Anh Sơn với các ban ngành hữu quan trong công tác THADS còn nhiều hạn chế; công tác tham mưu cho Ban chỉ đạo THADS huyện của Chi cục THADS chưa kịp thời, nên tại cuộc họp nội chính, lãnh đạo Viện KSND huyện Anh Sơn đã đề nghị Thường trực Huyện ủy vào cuộc chỉ đạo và giao nhiệm vụ cho Ban chỉ đạo THADS huyện, các ban ngành liên quan phối hợp xem xét và có biện pháp xử lý, đề ra tiến độ cụ thể đối với từng vụ việc. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy chính quyền địa phương, đến thời điểm này đã giải quyết xong 5/6 việc thi hành án có vướng mắc tồn đọng, kéo dài, hạn chế được đơn khiếu nại, tố cáo xảy ra trên địa bàn.

4. Nâng cao chất lượng công tác trực tiếp kiểm sát tại Cơ quan Thi hành án dân sự huyện Anh Sơn.

Viện KSND huyện Anh Sơn công bố Kết luận TTKS tại Chi cục THADS huyện Anh Sơn năm 2024

Trực tiếp kiểm sát tại Cơ quan THADS là một trong những phương thức quan trọng nhằm thực hiện các quyền của Viện kiểm sát trong kiểm sát thi hành án dân sự. Để hoàn thành có chất lượng, hiệu quả, đơn vị đã thực hiện một số giải pháp sau:

+ Tăng cường cả số lượng và chất lượng thành viên đoàn trực tiếp kiểm sát (Không bó hẹp đối với cán bộ, Kiểm sát viên thực hiện công tác này), mở rộng ra đối với các cán bộ, Kiểm sát viên ở các khâu công tác khác, đối với lĩnh vực tài chính đơn vị đã sử dụng kế toán của đơn vị tham gia để kiểm sát chặt chẽ công tác thu, chi tài chính của Chi cục THADS.

+ Theo dõi, vào sổ đầy đủ các loại quyết định của Cơ quan thi hành án dân sự; nắm chắc số việc, số tiền phải thi hành; kiểm sát chặt chẽ việc phân loại việc điều kiện thi hành án, cưỡng chế thi hành án; kiểm sát hoạt động thi hành án của Chấp hành viên; nắm vững số tiền thu, chi tại Kế toán thi hành án; kiểm sát chặt chẽ hồ sơ áp dụng các biện pháp bảo đảm và cưỡng chế thi hành án; kiểm sát và phối hợp các cơ quan liên quan trong việc giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo về thi hành án được kịp thời chính xác, có tình, có lý; hàng tháng phải lập biên bản chốt số liệu số việc, tiền còn phải thi hành với Cơ quan thi hành án dân sự, việc chuyển giao bản án quyết định của Tòa án cho Cơ quan thi hành án dân sự.

Quá trình kiểm sát, khi phát hiện có vi phạm pháp luật thì phải lập phiếu kiểm sát quyết định, hồ sơ thi hành án có ký xác nhận của đại diện bên được kiểm sát và người trực tiếp kiểm sát. Việc lập phiếu kiểm sát có ý nghĩa xác nhận các vi phạm, làm cơ sở để tập hợp xây dựng kết luận và hạn chế việc không thống nhất các nội dung vi phạm xẩy ra khi công bố kết luận trực tiếp kiểm sát thi hành án dân sự.

Kết quả cuộc trực tiếp kiểm sát của Viện KSND huyện Anh Sơn đã được Chi cục THADS huyện đánh giá là cuộc kiểm sát có chất lượng, chỉ ra được nhiều dạng vi phạm, thiếu sót, ngoài ra, thông qua trực tiếp kiểm sát, đơn vị còn phát hiện một số vi phạm pháp luật của các cơ quan khác có liên quan đến công tác THADS, Viện kiểm sát đã kịp thời ban hành kiến nghị yêu cầu khắc phục ngay các vi phạm, thiếu sót, được các đơn vị chấp nhận và có biện pháp khắc phục.

5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào khâu công tác kiểm sát thi hành án dân sự

Thực hiện chỉ đạo của Ngành về việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ cho các hoạt động nghiệp vụ, Viện KSND huyện Anh Sơn đã học hỏi từ các đơn vị khác để sử dụng phần mềm hỗ trợ cho công tác kiểm sát thi hành án dân sự, với tên gọi là “Sổ thụ lý kiểm sát thi hành án dân sự, hành chính”. Mục đích của phần mềm là giảm thiểu tối đa thời gian làm việc, hỗ trợ tích cực cho cán bộ, Kiểm sát viên với các tính năng cơ bản của phần mềm như sau:

 Sổ thụ lý điện tử kiểm sát thi hành án dân sự, hành chính

+ Quản lý, tra cứu, lập danh sách các Quyết định thi hành án dân sự, hành chính; Hỗ trợ Kiểm sát viên trong việc kiểm sát việc Tòa án chuyển giao bản án, quyết định hoặc phần bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật hoặc chưa có hiệu lực pháp luật nhưng phải được thi hành ngay, quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời cho Chi cục thi hành án dân sự và việc Chi cục THADS ban hành quyết định thi hành án, gửi quyết định thi hành án cho Viện kiểm sát.

Từ việc nhập dữ liệu đầy đủ vào Sổ thụ lý điện tử, với việc bảng biểu đã lập và đặt sẵn công thức, Kiểm sát viên dễ dàng theo dõi hiệu lực pháp luật của các bản án, quyết định; ngày Tòa án phải chuyển bản án, quyết định cho cơ quan thi hành án dân sự; ngày cơ quan thi hành án dân sự phải ra quyết định. Kiểm sát viên không cần phải tính thủ công mà máy tự động tính toán cho mình, tiết kiệm được nhiều thời gian, công sức và mang lại hiệu quả cao.

Dữ liệu tại Sổ thụ lý điện tử

 + Tự động lập phiếu kiểm sát các Quyết định thi hành án dân sự theo mẫu của Viện KSND tối cao: Đây là chức năng giúp cán bộ, Kiểm sát viên tiết kiệm rất nhiều thời gian soạn thảo văn bản. Khi dữ liệu được nhập đầy đủ trong Sổ thụ lý điện tử, phần mềm sẽ tự động xuất Phiếu kiểm sát đúng mẫu của VKSND tối cao bằng chức năng Mailings của Word. Người sử dụng chỉ cần mở file Word có sẵn để in.

In phiếu kiểm sát tự động bằng chức năng Mailings của Word

+ Tự động tính toán và điền biểu thống kê định kỳ tháng, quý, 6 tháng, năm cùng nhiều chức năng khác có sẵn trong phần mềm Excel: Khi nhập đầy đủ dữ liệu vào Sổ thụ lý điện tử và lựa chọn kỳ thống kê, phần mềm sẽ tự động điền hầu hết các chỉ tiêu có tính logic theo đúng mẫu Biểu thống kê số 28 của VKSND tối cao, hỗ trợ cán bộ, Kiểm sát viên rất nhiều trong công tác báo cáo, thống kê định kỳ và đột xuất.

Bằng những biện pháp, cách làm trên khâu công tác kiểm sát THADS của Viện KSND huyện Anh Sơn đã đạt được nhiều kết quả tích cực; Cấp ủy chính quyền ghi nhận, đánh giá cao vai trò của Viện KSND huyện Anh Sơn trong tham mưu, phối hợp giải quyết kịp thời các vụ việc tồn đọng, kéo dài, đảm bảo quyền lợi cũng như nghĩa vụ của các bên liên quan được thực hiện, hạn chế được đơn thư khiếu nại, tố cáo vượt cấp, kéo dài góp phần ổn định tình hình trật tự trị an trên địa bàn.