BLTTHS 2015 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 đã tháo gỡ được nhiều khó khăn vướng mắc trong tố tụng hình sự, tạo hành lang pháp lý trong mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Tuy vậy, bên cạnh đó vẫn còn nhiều quy định chưa rõ cần được hướng dẫn. Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 19/10/2018 quy định về phối hợp giữa Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát trong việc thực hiện một số quy định của BLTTHS 2015 thay thế Thông tư liên tịch số 05/2005/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP đã làm rõ hơn các quy định về điều tra, truy tố, mối quan hệ phối hợp giữa Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát, tạo thuận lợi cho hai cơ quan trong quá trình giải quyết án hình sự.

Qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Nghệ An năm 2018, nhận thấy, trong thời gian gần đây, các vụ án về tranh chấp dân sự ngày càng tăng, tính chất phức tạp, đặc biệt là các tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất. Một trong những nguyên nhân dẫn đến các tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất ngày càng phức tạp, việc giải quyết vụ án kéo dài là do công tác quản lý đất đai của cơ quan nhà nước có thẩm quyền chưa chặt chẽ, không đúng quy định pháp luật; sự phối hợp của cơ quan quản lý nhà nước về đất đai với cơ quan tiến hành tố tụng chưa thực hiện đầy đủ, kịp thời gây khó khăn cho công tác giải quyết các vụ, việc dân sự. Trong phạm vi bài viết, người viết nêu một số vi phạm như sau:

Quế Phong là một huyện miền núi rẻo cao nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Nghệ An, cách trung tâm thành phố Vinh khoảng 180 km, có 73,31 km đường biên giới tiếp giáp với hai huyện Mường Quắn và Sầm Tớ, tỉnh Hủa Phăn -  Nước CHDCND Lào. Với diện tích tự nhiên 186,543 ha, 14 đơn vị hành chính cấp xã, là 1 trong 62 huyện nghèo của cả nước thực hiện chương trình 30a của Chính phủ về xóa đói giảm nghèo bền vững, 11/14 xã thuộc chương trình 135/NĐ-CP. Tổng dân số của toàn huyện tính đến năm 2017 có trên 70 nghìn người, với 7 thành phần dân tộc chính sinh sống trên địa bàn gồm Thái, Kinh, H’Mông, Khơ Mú, Thổ, Chứt, Tày trong đó dân tộc Thái chiếm đa số trên 70% dân số. Đặc biệt có 8 bản đồng bào dân tộc H’Mông sinh sống chủ yếu ở các vùng núi cao tách biệt với trung tâm thị trấn. Trình độ dân trí của huyện chưa đồng đều, đời sống kinh tế tuy đã có nhiều đổi thay song vấn còn gặp nhiều khó khăn.

Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội của đất nước, tình hình vi phạm pháp luật của các tổ chức kinh tế liên quan đến kinh tế và môi trường đã ngày càng phổ biến và gây ra nhiều thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên, các chế tài xử phạt trước đó chưa đủ để răn đe. Do đó, Bộ luật Hình sự năm 2015 lần đầu tiên quy định 31 tội danh mà pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự, được bổ sung thêm 02 tội danh tại lần sửa đổi năm 2017 thành 33 tội danh, gồm các nhóm tội như sau:

Trong thời gian qua, thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về "Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020" về việc "Nâng cao chất lượng tranh tụng tại tất cả các phiên tòa xét xử, coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư pháp", Viện kiểm sát nhân tỉnh Nghệ An luôn quan tâm, chú trọng áp dụng các giải pháp nhằm nâng cao kỹ năng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa, trong đó, lưu ý đến việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, đặc biệt là phiên tòa trực tuyến.

Căn cứ hiến pháp, Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân; thực hiện chủ trương, Chỉ thị công tác hàng năm của ngành Kiểm sát; Nghị quyết, chương trình công tác hàng năm của Chi bộ, đơn vị; trên cơ sở thực hiện các quy chế phối hợp liên ngành đã ký kết giữa Viện kiểm sát và các cơ quan tư pháp huyện; năm 2017 Viện kiểm sát nhân dân huyện Quỳnh Lưu đã triển khai thực hiện nhiều biện pháp, giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm sát hoạt động tư pháp trên địa bàn huyện.

Quán triệt Chỉ thị số 01/CT-VKSTC ngày 28/12/2016 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về công tác của ngành kiểm sát nhân dân năm 2017; Kế hoạch công tác năm của Viện KSND tỉnh Nghệ An, Hướng dẫn số 96/HD-VKS-P11 ngày 18/01/2017 của Phòng 11 Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An về công tác kiểm sát thi hành án dân sự, hành chính, hướng dẫn nội dung công tác đột phá về thi hành án dân sự.

Năm 2016, lãnh đạo Viện KSND huyện Con Cuông đã quyết liệt trong chỉ đạo điều hành, đề ra nhiều biện pháp cụ thể nhằm thực hiện hiệu quả các khâu công tác đột phá mà đơn vị xác định là: "Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố" và "Kiểm sát Thi hành án hình sự". Cụ thể như sau:

Trong năm 2016, VKSND hai cấp thụ lý kiểm sát 116 vụ (cấp tỉnh: 53 vụ, cấp huyện: 63 vụ), tăng 20 vụ so với năm 2015. VKSND hai cấp đã giải quyết: 50 vụ, đạt tỷ lệ gần 50% (43%). Nguyên nhân tỷ lệ giải quyết đạt không cao vì riêng tháng 11/2016, số thụ lý mới của cấp tỉnh tăng đột biến: 32 vụ (Nguyên nhân của việc tăng đột biến: Do thay đổi về thẩm quyền giải quyết theo quy định của LTTHC năm 2015 và  khiếu kiện về bồi thường, giải phóng mặt bằng mở rộng quốc lộ 01A). Về nội dung khiếu kiện: Hầu hết là các khiếu kiện liên quan đến quản lý nhà nước về đất đai như yêu cầu huỷ bỏ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, yêu cầu bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất để giải phóng mặt bằng.